CORONAVIRUS (COVID-19 ) Information in Inpui (Kabui)


source:pexels
Brief Information on COVID-19

Coronavirus heiya paam bo?
Coronavirus heiya virus om bachaat khat ae. Heiba virus na misa khatle khouring khou khutlu leina pi swak ae.

Coronavirus heiya misa khou khutluga kaphut kaisianu leina (respiratory infections), bakhurina/siknu nu dannu (common cold) maktabe leina kung domnu Middle East Respiratory Syndrome (MERS) atiluga Severe Acute Respiratory Syndrome (SARS) diga na ye.

 COVID-19 heiya paambo?
COVID-19 heiya bakhwa seimaknu meithaan bina kadou damnu Coronavirus na pinanu leina kakungnu khat ae. Heiba barik (virus) khatle leinaya Wuhan city, China bina kamanu tuga swaknu/kadounu we.
COVID-19 dinu kaba ba CoronaVirusDisease (COVID), 19 na 2019 dinu we.

COVID-19 om Symptoms Rwan Zo:
1. Bakhunnu/siiknu (fever), bahun bakhunu (dry cough).

2.COVID-19 nanu mi kasemna zanti nanu (body ache, naptwaang phunnu (nasal congestion), naptui tanu (runny nose), karwanna nu khatle diarrhea tu ye.

3. COVID-19 nanu nun mi pat karuk lakpi mi pakhat pa (1 out of 6) narit ka kaphuk kaisianu dou we. Atiga patso domnu khatle bazanbi leina am daannu bachakrin ga blood pressure (BP), diabetes, lung disease, cancer, heart problem amnu rwanna COVID-19 nanu kaanbi narit dom theiye.

COVID-19 coronavirus khut lena asymptomatic tunu, dinu ba virus bazan bi ambeida leina om sign phaangmu swak maknu dinu tamga amme. Atibriakpina bakhu rinanu, bakhunnu/siknu, bakhunu khatle kaphuk kaisianu ha rwan amme be brapka health centre/department ding contact tulang bathaang am rwe.

Intoga COVID-19 bina kan dwak lang bo?
Ntun tangga heiba leina ding pisa lang lou (vaccine) phunswak mak-aang briakpina ani na cheksin zanu kasem amme.

1.Kut Kasinnu: Kut kasin katupka kasinnu bathaang liaanne. Heiya sanitizer (alcohol based) maktabe sabon (soap) suilu kasin lang nge. Heina virus ding tuthat zaye khatle tubraan ngamme.

2. Social Distancing: Mikhat le khat lakpi 1 metre or 3 feet han/ung namla kalenu taye. Heiya bakungtuga mikhat bakhu ungnu maktabe hathi (sneezing) ungnu kombi na inpaan dingnu we.

3. Avoid Touching: Kutna pot bing ding choitei briak pina hand sanitiser maktabe sabon choiluga kasin sat maksaan maikum (face), mik (eye), naptwaang (nose), khatle mun (mouth) banaan mak lang nge.

4. Practice Respiratory Hygiene: Nang khatle na kombi ungnu matnu-manpa ga bakhunu kaanbi/hathinu kaanbi mikhat kombi/mikhat khou tutei mak dingnu thou we. Atiluga inbina langkaangla seswaknu kaan mask maktabe pwan khatna ani naptwaang (nose) kazwan tingluga seswak lang nge. Atiluga haba mask maktabe pwanga brapka bathaangcha ga asat (dispose) lang nge maktabe kasin bathiang lang nge.

5. Napum nung ngai mak ae be inbina bapaan la se swak mak lang nge khatle inbi ung ngaak le cheksin ga ung dingnu thou we.

Theithang Dingnu Kasem

1. Sanu (hot) climate maktabe temperature sanu riakbi COVID-19 na naang ngam mak e dinu ntun tangga scientific proof maak e.

2. Dainu maktabe kabunna (ice) COVID-19 ding tu that ngamme dinu maak e.

3. Tinlou (garlic) COVID-19 pisa ngamme dinu maak e.

4. Zu innu maktabe chlorine na pumbi chai thangnu COVID-19 bina kan ngamme dinu maak ae.

5. COVID-19 kaang (mosquito) bina naang maak e.

6. Misa bing coronavirus na na zanu karwak zung nge. Naosen patso khai mak e atiyeda patso khatle pumbi leina amdaannu rwan khou heiba leina khutnu kaanbi kung dom me.

7. COVID-19 leina nanu bing sa ngam la rwe dinu maak e. Ntun tangga COVID-19 nanu rwan lakpina katamma sa ngam ga ung me.

8. COVID-19 incubation period (virus tei thangbina leina om symtoms theiswaknu balak) ah lumik 1-14 days khak louwe. Atiyeda incubation period heima seinu le amme.

9. COVID-19 nanu khouring khouna misa khou naangzanu chances le amme. Atiyeda COVID-19 paam khouring bina swaknu bo dinu ntun tangga siat siatnu thei mak ai.

10. Anna anpek le thakra (vegetables & fruits) kasin mak balei nakut hand sanitiser maktabe sabon (soap) choilu kasin bathiang kama wo.

11. Sian note (money) khatle chandi choi taangbi sanitiser/sabon choiluga kut kasin bathiang sat o.

12. COVID-19 naluga thinu pum ding taleibi inphum le zaye khatle mei rou satle zaye. Heiba om langbi government om guidelines le MoHFW t om website bi pi thang amme.

Sources: Ministry of Health & Family Welfare (MoHFW) & World Health Organization (WHO).

Manipur COVID-19 Helpline: 3852411668

#StayAtHome #StaySafe

Beware of fake news.
Join a fake check WhatsApp group @FackzCheck by texting your no.to 96128067711 (Lan Bariam).

Issued in public interest by Emergency Coordination Team (Inpui) and published on 23rd March 2020, New Delhi.

Comments

Popular Posts