CORONAVIRUS (COVID-19 ) Information in Inpui (Kabui)
Coronavirus heiya virus om bachaat khat
ae. Heiba virus na misa khatle khouring khou khutlu leina pi swak ae.
Coronavirus heiya misa khou khutluga
kaphut kaisianu leina (respiratory infections), bakhurina/siknu nu dannu
(common cold) maktabe leina kung domnu Middle East Respiratory Syndrome (MERS)
atiluga Severe Acute Respiratory Syndrome (SARS) diga na ye.
COVID-19 heiya paambo?
COVID-19 heiya bakhwa seimaknu meithaan
bina kadou damnu Coronavirus na pinanu leina kakungnu khat ae. Heiba barik
(virus) khatle leinaya Wuhan city, China bina kamanu tuga swaknu/kadounu we.
COVID-19 dinu kaba ba CoronaVirusDisease
(COVID), 19 na 2019 dinu we.
COVID-19
om Symptoms Rwan Zo:
1. Bakhunnu/siiknu (fever), bahun bakhunu
(dry cough).
2.COVID-19 nanu mi kasemna zanti nanu
(body ache, naptwaang phunnu (nasal congestion), naptui tanu (runny nose),
karwanna nu khatle diarrhea tu ye.
3. COVID-19 nanu nun mi pat karuk lakpi
mi pakhat pa (1 out of 6) narit ka kaphuk kaisianu dou we. Atiga patso domnu
khatle bazanbi leina am daannu bachakrin ga blood pressure (BP), diabetes, lung
disease, cancer, heart problem amnu rwanna COVID-19 nanu kaanbi narit dom
theiye.
COVID-19 coronavirus khut lena asymptomatic tunu, dinu ba virus bazan bi ambeida
leina om sign phaangmu swak maknu dinu tamga amme. Atibriakpina bakhu rinanu,
bakhunnu/siknu, bakhunu khatle kaphuk kaisianu ha rwan amme be brapka health
centre/department ding contact tulang bathaang am rwe.
Intoga COVID-19 bina kan dwak lang bo?
Ntun tangga heiba leina ding pisa lang
lou (vaccine) phunswak mak-aang briakpina ani na cheksin zanu kasem amme.
1.Kut
Kasinnu: Kut kasin katupka kasinnu bathaang liaanne. Heiya sanitizer
(alcohol based) maktabe sabon (soap) suilu kasin lang nge. Heina virus ding
tuthat zaye khatle tubraan ngamme.
2. Social
Distancing: Mikhat le khat lakpi 1 metre or 3 feet han/ung namla kalenu
taye. Heiya bakungtuga mikhat bakhu ungnu maktabe hathi (sneezing) ungnu kombi
na inpaan dingnu we.
3. Avoid
Touching: Kutna pot bing ding choitei briak pina hand sanitiser maktabe
sabon choiluga kasin sat maksaan maikum (face), mik (eye), naptwaang (nose),
khatle mun (mouth) banaan mak lang nge.
4. Practice
Respiratory Hygiene: Nang khatle na kombi ungnu matnu-manpa ga bakhunu
kaanbi/hathinu kaanbi mikhat kombi/mikhat khou tutei mak dingnu thou we.
Atiluga inbina langkaangla seswaknu kaan mask maktabe pwan khatna ani naptwaang
(nose) kazwan tingluga seswak lang nge. Atiluga haba mask maktabe pwanga brapka
bathaangcha ga asat (dispose) lang nge maktabe kasin bathiang lang nge.
5. Napum nung ngai mak ae be inbina
bapaan la se swak mak lang nge khatle inbi ung ngaak le cheksin ga ung dingnu
thou we.
Theithang
Dingnu Kasem
1. Sanu (hot) climate maktabe
temperature sanu riakbi COVID-19 na naang ngam mak e dinu ntun tangga
scientific proof maak e.
2. Dainu maktabe kabunna (ice) COVID-19 ding
tu that ngamme dinu maak e.
3. Tinlou (garlic) COVID-19 pisa ngamme
dinu maak e.
4. Zu innu maktabe chlorine na pumbi
chai thangnu COVID-19 bina kan ngamme dinu maak ae.
5. COVID-19 kaang (mosquito) bina naang
maak e.
6. Misa bing coronavirus na na zanu
karwak zung nge. Naosen patso khai mak e atiyeda patso khatle pumbi leina
amdaannu rwan khou heiba leina khutnu kaanbi kung dom me.
7. COVID-19 leina nanu bing sa ngam la
rwe dinu maak e. Ntun tangga COVID-19 nanu rwan lakpina katamma sa ngam ga ung
me.
8. COVID-19 incubation period (virus tei
thangbina leina om symtoms theiswaknu balak) ah lumik 1-14 days khak louwe.
Atiyeda incubation period heima seinu le amme.
9. COVID-19 nanu khouring khouna misa
khou naangzanu chances le amme. Atiyeda COVID-19 paam khouring bina swaknu bo
dinu ntun tangga siat siatnu thei mak ai.
10. Anna anpek le thakra (vegetables
& fruits) kasin mak balei nakut hand sanitiser maktabe sabon (soap) choilu
kasin bathiang kama wo.
11. Sian note (money) khatle chandi choi
taangbi sanitiser/sabon choiluga kut kasin bathiang sat o.
12. COVID-19 naluga thinu pum ding
taleibi inphum le zaye khatle mei rou satle zaye. Heiba om langbi government om
guidelines le MoHFW t om website bi pi thang amme.
Sources: Ministry of Health & Family
Welfare (MoHFW) & World Health Organization (WHO).
Manipur COVID-19 Helpline: 3852411668
#StayAtHome #StaySafe
Beware of fake news.
Join a fake check WhatsApp group
@FackzCheck by texting your no.to 96128067711 (Lan Bariam).
Issued in public interest by Emergency
Coordination Team (Inpui) and published on 23rd March 2020, New Delhi.
Comments
Post a Comment