Kabui Salang Maiba Khatle Poubi Lai (Thaan)|Inpui (Kabui)

There could be many versions of the story as it is reconstructed from different books by different authors.

Poubi Lai heiya Ebudhou Nongda Lairen Pakhangba na gonnu we. Poubi Lai heiya bataki kani phun bamunbina meiblei sem swaknu liannu thaan (python) ne. Heiba thaan ding nga Kabui Salang Maiba na tuthat sat lamnu ye.

Kama nana Moirang, Luwang le Khuman taram bi lungnu rwan na Loktak paat bi nga nam luga haba paat tui ding tu tanaat ka/tu banung ga ung ngaak ae. Hading munu kaanbi Nongda Lairen Pakhangba basung sou ngaak rwe. Atibriakpina haba Loktak paan bi lungluga tui tu banung ungnu rwan ding para khat pi lang maanna bataki kani phunnu thaan tuga gon ngaak rwe. Haba thaan meng ga Poubi Lai diga kou we.

Haba basung sounu thaan gana Loktak paat pi nga namnu rwan ding namsa thou ngaak rwe. Atibriakpina heiba thoudok  rwan ding Moirang om krwaang khou baswak rwanna hung pu thang ngaak rwe. Atiga Moirang om krwaangna Poubi Lai ding kadou nu kaan bi Poubi Lai na balaang kanikhat khat saang Sangbai (rice) khatle mi pum khat khat kat thang lang rin ngaak rwe. 

Atiga haba choung ga Moirang krwaangna ngaak ngam maknu tu we be haba taram inthum (Moirang, Luwang khatle Khuman ) bi kathi kana khatle riangrenu swaklune diga rin rwe. Moirang krwaang ga na Poubi Laina rinnu ga za thang ngaak rwe. Atiga haba taram bi ungnu bingna kani khat khat saang sangbai khat khatle misa khat khat bathang bathang tuga kat swak lang rwe diga rin rwe.

Ni kasem heidanga seta ngaak rwe. Poubi Lai lang pi katinu potkat ka kani bathin twan makka Loktak paanbi thangsia ngaak rwe. Kani khat cho tamei khatle basa kapaisa (son) khatcha lung ungnu om taran/baleng ta hung ngaak rwe. Haba tamei ga Leiteng Eshing Chaiba diga kounu Moirang krwaang om balumsanu deputy mei ngaak rwe.

Ba-in inkhunna Poubi Lai lang kat katinu lumikka nai hungnu kaan bi haba tamei sa Chahul Leirong Apanba na bapa om babaan kakungnu khatle inkhun om baan Tamang diga kounu nambi lungnu Kabui Tomba (Kabui Salang Maiba) ding baningsu ngaak rwe. 

Khwai Langmei Leiteng Esing Chaiba om bamei le Kabui Salang Maiba om bamei le bacham chuitakka lung ngaak ae. Inkhun om pai nainu tubriakpina taraisiasa Apanba na Kabui Salang Maiba kom la seluga bating khatle ba-in inkhun ding kanthang lang khatle Poubi Lai ding tuthat thang lang hung kabia ngaak rwe.

Kabui Salang Maiba in tangnu kaanbi, Maiba khatle bamei na Apanba khou bapana choi ngaaknu potchei/sungchem khatle maanna ling thang ngaaknu thingkung rwan ga heir we diga rin thang ngaak rwe. Apanba lang sasa insanu le pisa thang rwe atiluga banu lang anpek le kasun thang rwe. Heiba meiri rai taangluga Kabui Salang Maiba khatle Apanba ga chinglana Moirang la se ta rwe. 

Haba lampui bi Kabui Salang Maiba na Apanba khou inkhun meiri tamga raithang ngaak ae. Haba Poubi Lai ding katwak langna Kabui Salang Maiba sung thangsa (Saturday) siari bachanu khatle bataki siari (7 fold pointed spear) phunnu sung phun ta rwe.

Khwai Langmei inbi innai rwanna hung kadoiluga sungsok ka chap kadoi ung ngaak ae. Heidan ga elaang laang ungnu kahanbi Moirang krwaang swak rwanna hung luga Langmei ding Poubi Lai lang kat thang lang kalwang lang hung ngaak rwe. 

Khwai Langmei na Moirang krwaang swak rwan ding ngaak tou thang riyo diga rin ngaak ae balang be basapa Apanba ba Kabui Salang Maiba ding kalwang lang chingla kadamnu ga han hung mak aang briakpina maanna basa pa ding kadou luga kapaang thang taangbina sezo diga rin ngaak rwe. Ati ungnu kahan bi Kabui Salang Maiba le Apanba in ta tang rwe. Kabui Salang Maiba ding munu kaanbi Langmei na hweiga chap ngaak rwe.

Kabui Salang Maiba na Langmei le Apanba khou sungtam lang maak ae diga rin rwe balang be maanna Moirang bi tanu baramma Poubi Lai ding katwak luga tuthat lang tanu we diga rin rwe.

Kabui Salang Maibana ringaak ae, “Ei Poubi Lai tubo dinu theichui ye. Poubi Laina le ating theiye. Ei Poubi Lai ding tuthat luga Moirang, Luwang khatle Khuman bi mi rwan na riangre ungnu bing tu braan thangne. Eina heiya ngam maknu tu we be ei thiluga ri ka-ung riak la abaanpa ding kadou ne.”

Atiga Kabui Salang Maiba na saang sangbai khat maan Loktak paanla phun ta luga sa lang cham daan lang rin rwe atiluga haba saangga Apanba lubi taan luga bani Loktak la se ngaak rwe.

Moirang om krwaang, baswak rwan khatle haba taram bi ungnu rwanna kachiga ung ngaak ae.  Kabui Salang Maiba le Apanba Loktak paat bi taluga tasai ga santhel bi louswakluga thang rwe. Haba taangbi Kabui Salang Maiba na Apanba ding ba-in selat lang rin rwe balangbi banu sungtam ga ungdamnu ding sung pikaro lang bathan lat rwe.

 Atiga ungbi Moirang, Luwang khatle Khuman bi ungbi mi rwan tamga Loktak paat paanbi Kabui Salang Maiba le Poubi Lai katwak kalenu phaang lang swak rwe.

Kabui Salang Maiba na Loktak paan bi khatchale maknudan bu tasa rwe.

Thamlai chin Poubi Lai Loktak paat bina swak rwe. Maanna tui tu kabaap ka swak briakpina talei le kaling ngaak rwe. Poubi Laina paoga, mei balei sem swak briakpina haba Loktak paat bi amnu basale nga rwan thi ngaak rwe. Atiga kasangga ungbi Kabui Salang Maibana theithang makka ungnu man munu kaanbi maanna basung sou ran ran ka rwe. 

Kabui Salang Maiba na rinne, “Ngaiyo, Poubi Lai, aniya aom ngam khatle gun theinu tu ding ngo. Ei kapaisa ye, Nangle kapaisa ye. Ei apa kin siari anu kin siari meng panga sakhi to we. Ei nating tuthatne. Nangna ngammebe ating tu that o.”

Kabui Salang Maibana rin lat ae, “Ei inmwan headmen ne. Apale inmwan headmen tungaak ae”. Kabui Salang Maiba haba riak phaang koi rwe atiluga Luwang Longjin pekla se luga mei blei kaap swak ngaak rwe. Kabui Salang Maiba le Poubi Lai om mei baleiga lumik kani baan ungnu dan baan ngaak rwe.

Haba mei balei lakpi, Kabui Salang Maiba na baom bataki bali phunnu sung (spear) ga louswakluga Poubi Lai ding kathin rwe. Poubi Lai ding sokbriakpina maanna na paoga brikka lon thou da rwe. Kabui Salang Maiba na Poubi Lai ding sui kazun rwe.

Poubi Lai ga Kabui Salang Maiba om chem zam khatle sung (spear) zam phun briakpina Loktak sungbina bapaanla swak rwe. Maanna naga pao ungnu khwan ngasunu kaanbi habei ungnu rwanna kachi ngaak ae. Bakhwasei maknu lakpi Poubi Laiga ngam lan rwe atiga Kabui Salang Maibana ba ngam amga kasang ungnu ri ding tuthat thang rwe. 

Poubi Lai thinu pum ga Loktak paat paanbi ramwan swan dan lang phaang thang nge. Poubi Lai thinu pum Moirang, Khuman le Luwang krwaangna hung phaangluga Loktak paat paanbi thang thu nu sa la rwe diga kakhan luga Poubi Lai pumga Loktak paat sungbi phet thang rwe. 

The story was translated from Manipuri (Meiteilon) for Antrimwanbut Khwan by Karam Bidyanath, Research Scholar, JNU with reference from Haokha Lokkha (Koubru na Lemfu ni Kanglana Khoidauni) by Thanghi Mangkisana.

History points to the fact that Kabui Salang Maiba was Inpui (not Rongmei). The Inpuis are settled in various districts of Manipur (Tamenglong, Noney, Senapati, Imphal West (Changangei, Yurembam, Pantilong, Tamphagei, Sagolband) etc.,) and in some parts of Nagaland.