Losing Social Etiquettes: The Unworthy Generation? (Going Back to Roots Series 5) Inpui (Kabui)

                     Rialu riate, kasak kathwei patso naosen naiyo (Inpui proverb)

Image credit: All-free-download.com
Taleiya tasiat nu gong bi kale hung nu zung rwe diga patso rwan na chat makka kabianu ngai suwe. Inmwan bi maktabe inkhun bi le kama mu mak nu potchei inza choi ong rwe. Ani kumma kama ma nungai rwe diga le kabianu sui ye. Inmwan bing bi gari khut tang rwe khatle helicopter le tazanu riak tamga amrwe haza makka train le ani kinbi hungtang ding rwe. 

Intun intun inkhun bingbi radio, television maktabe mobile phone amloi rwe. Haza mak ka bu-an swang nu hakna LPG choilu thingla senu maktabe thingna bu-an swang sanu heile tom tana mu rwe. Heiya ding kasanu we lou zubo maktabe loumak chubo tinuba ei ringam mak e. Kama patso rwanna kale nu hungnu ding kachiga thing ngaak e diye. 

Mi hung maklang thingkung tudan thangnu meiri inza le ngaisu we hazamak ka school maktabe hospital bacha thanglang ninu kaan bi aniram maktabe baram baram bi pi bacha mak lang khouring (bok, aan) maktabe pot katei choilu takhwang tose ye dinu meiri ngaisu we. 

Atiyeda haga bakaan bazuk nung suiga patso rwan na thingnu we. Louchwan tonu milang school bathaang make khatle leina tomnu riak pi hospital bathaang mak e. Intun ani khou hung ongnu leina ya rwan khouna phun hungnu katam me. 

Heile baze loimak e atiyeda khanglup om standard nung sui zuba heiba argument na laan ne diga le rin zamak e.  Hazamak e, patso rwan na town maktabe city ding baning basaang ga lungthouwe. Intun ba bani na batang ngam mak ngaakle batu bate maktabe basa banao na ba tang rwe khatle mutang rwe.

Atiyeda bakung tonu khat baraan tanu ding muga sungbi kachinu maktabe rounu inza kakhan suwe. Kama patso rwanna takhwang tonu maktabe patso naosen diga khai kale nu inza amme. Heibing nga braan hung narwe. 

Pwansin potnaat sin basoi nu ding ba ei rin ngamlan rwe balaang ba ani om pwanchaat ah bazan saye atilu bakaan thing sezin zanu potnaat tome atibriak pina pwan la katei rwan om sizin nu we. Atiyeda theithang zanu ba sizin zanu pham bing bi ba Inpui om potnaat sizin lang rakan ga katun kale nu na salu ne diga louwe.

Ani patso naosen takhwang baat tanu maktabe khat khat ting takung tazei to kalenu tomtanu heiya ani khanglup ting pi lung sia nuwe. Patso ding meng kou mak e, aan ziak tamu kamanu dinu amme. Nama ama nikhat cha maktabe pung khat cha na patso peida atang awa, diga kou kale ye. Atiluga mirui zong maktabe kathai ga kou kale ye. 

Intun ba mirui zong kale nu tomrwe, atiluga zong nu heile phum om mirui za maktabe nu om kanai katak nu mirui za zong kale lu kou kale ye. Atiyeda ti it cha namla dom darwe be meng kou kale darwe. Phum katei maktabe nam tei darwe be meng kou sam kale darwe. Ani khanglup pa sinnu zwe. Ani khatle khat naitak nu zwe. 

Rwan ningting nu chaat pa inkhun maktabe thirui kasei khaak zong kale ye. Country khat lana country takan ga zong kale ye. Ani khou ba naitak nu inding phum kailang luga pi inpaan kale ongu muwe. Heiba mirui zongnu balaang alaang za dinu lungning thang briak pina ani lakpi sung cham ngam mak ka eraang/kungnu inza swak tamnu le am darwe. 

Heiya nupa bachu maknu sarwan ne diga rin kaleye.
Bangei banguibi maktabe seba nungba tonu kaanbi mi inza lakpi na patso katak nu lang pika maye. Atilu bathang bathang kasem ta ye. Intun ba nai kataknu maktabe manthei nu lang pikama darwe/seba tokama darwe. 

Naosen mai atipeida heima naosen domnu kaan bi lampui bi patso rwan ding kadou rwe be, apo maktabe atang diga mirui zong ga baze ga kabia ye. Baze mak e be nang ating ati kou lang mak e diga tweinu inza le kadou we. 

Heiya dan ga intun om khanglup om standard pi kama chaang khap khap ka tozo dinuba kungnu inza le amnu zaye atiyeda intun ani kana naosen rwan na heiya theimak bup nu zungrwe. Lairik cho bachu basaang tak runu atiyeda khanglup le connection maak nu heiya anilang braan pui khat e. Lairik theilu laisu theimak nu tamnu na ani society ding phun basaang kangam laye. 

Rwan changza bazei seinu ani lang kana dou bilarwe. Ani ani om luitakrai khatle thouliak kathaizanu makka kanithin chwanle suiga seta nu na salang zungrwe. Ei langkaang (outside) la ongda maktabe nupa na bachu thang mak ta theimak nu zwe dinu lungning phunsei za lanrwe. Maan maan na theinwamga zong khut lang zungrwe. Heipai dannu thouliak kasanu ani khanglup om bangei bangui bingbi (secular & religious) to thou maknu zalan rwe. 

Haza makka school maktabe singlup om kadoi bingbi Inpui om kheisa nu bachu thang maknu maktabe katun thang maknu za lan rwe. Christian om bangei bangui bi ririak omza kabia ongda ani khou hung tang la dingnu le amrwe. 

Mibing thou zwe, mibing sungkhut thang lang bathaang amme. Inpui kheiliak khatle thouliak kasanu inza ding bapu theimak chuba nang khatle ani kin rwan inswan chaat om inteng/kaichingpu hungtu lang batik cha mak e.

Comments

Popular Posts